BES’ten emekli olan katılımcı sayısında %18 artış
Bireysel Emeklilik Sistemi gelişimini sürdürürken sistemden emekli olmaya hak kazanan ve bu hakkını kullanan katılımcıların sayısı da her geçen gün artıyor. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) verilerine göre 2022 yılı Eylül ayı itibarıyla sistemden emekli olmaya hak kazanan ve bu hakkını kullanan katılımcı sayısı 191 bin 74 oldu. Bu sayı geçen yılın aynı döneminde 160 bin 953 kişi idi. Emeklilik hakkını kullanan katılımcıların sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18,7 oranında arttı
Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) 22 Kasım 2022 tarihli verilerine göre; BES’te 7 milyon 777 bin 655 katılımcı bulunuyor. Aynı yılın Eylül ayı verilerine göre; birikimlerini düzenli ya da toplu ödeme şeklinde almak suretiyle sistemden emekli olmaya hak kazanan katılımcı sayısı ise 191 bin 74. Bu sayı geçen yılın aynı döneminde 160 bin 953 kişi iken bir yıla yaklaşık sürede emekli olmaya hak kazanan katılımcı sayısının yüzde 18’in üzerinde arttığı görülüyor.
Sistemden emekli olmaya hak kazanan katılımcı adedinin yıllara göre gelişimi incelendiğinde 2015 yılında 27 bin 637 olan emekli sayısının 2016 yılında yüzde 60,7 oranında artarak 44 bin 439’a, 2017 yılında yüzde 45,1 oranında artarak 64 bin 503’e ve 2018 yılında yüzde 38,6 oranında artarak 89 bin 455’e yükseldiği görülüyor. 2019 yılına gelindiğinde ise emekli olmaya hak kazanan katılımcı sayısı yüzde 27 oranında artışla 113 bin 617’ye yükseldi. 2019- 2020 yılları arasında BES’te emekli sayısı yüzde 21,2 artarken, 2021 yılı Eylül ayında bu artış oranı yüzde 22 olarak gerçekleşti. 2022 yılında ise artış oranı %18,7 oldu.
BES emeklileri, sistemde kalmaya devam edebiliyor
Sistemden emekli olmak için katılımcının sisteme ilk giriş tarihinden itibaren 10 yıl süreyle sistemde kalması ve 56 yaşını tamamlaması gerekiyor. Katılımcının birden fazla emeklilik sözleşmesi bulunması halinde tüm sözleşmelerden emekliliğe hak kazanması için en az birinden bu hakkı kazanması yeterli. Ayrıca emeklilik hakkını kullanmak isteyen katılımcının tüm sözleşmelerini birleştirmesi de gerekiyor. Sisteme dış sistemlerden (birikimli hayat sigortaları ile vakıf, sandık, tüzel kişiliği haiz meslek kuruluşu veya sair ticaret şirketi) aktarım yaparak dahil olan katılımcılar, ilgili mevzuat gereği dış sistemlerde geçirdikleri süre ve aktarılan tutarlara göre hesaplanan sürelerin BES’te geçirilen süreye eklenmesi yoluyla, sisteminde emekliliğe hak ediş için geçerli olan koşullardan biri olan 10 yıl sistemde kalma koşulunu sağlamadan emeklilik hakkı kazanabiliyor. Ancak bu katılımcıların her durumda emekli olarak sistemden ayrılabilmeleri için en az 3 yıl sistemde kalmaları gerekliliği aranıyor.
Emekliliğe hak kazanan ve bu hakkı kullanmak isteyen katılımcı; toplu para, programlı geri ödeme ve yıllık gelir sigortaları tercihlerinde bulunabiliyor veya birikimini bu seçenekler arasında paylaştırabiliyor. Emeklilik hakkını kullanmak istemeyen katılımcı sistemde kalmaya devam edebiliyor. İsteyen katılımcı devlet katkısı dahil bireysel emeklilik hesabındaki tutarları, elde ettiği getiri üzerinden yüzde 5 stopaj ödeyerek toplu para olarak alabiliyor. Programlı geri ödemeyi tercih eden katılımcı, sistem içinde kalarak bir program çerçevesinde; aylık, üç aylık, altı aylık veya yıllık dönemlerde bireysel emeklilik hesabından birikimlerinin ödenmesini talep edebilirken daha sonra birikimlerinin tamamını istediği anda alabiliyor.
Yıllık gelir sigortası ise, toplu veya belirli süreler içinde yapılan katkılara göre hemen veya belli bir süre sonra başlayan, sigortalıya veya lehdarlarına ömür boyu veya belirli süreler için yapılan düzenli ödemeler olarak biliniyor. Yıllık gelir sigortası kapsamındaki ödemenin şekli ve tutarı yapılacak yıllık gelir sigortası sözleşmesinin hükümlerine bağlı olarak farklılık gösterebiliyor. Yıllık gelir sigortası sözleşmesi, emeklilik sözleşmesinin bir parçası değil, emekliliğe hak kazanıldıktan sonra bir emeklilik veya hayat sigortası şirketi ile düzenlenebilecek ayrı bir sözleşme olarak biliniyor.
18 yaş altına BES imkânı birikimleri artıracak
2021 yılında uygulamaya giren 18 yaş altı çocuk ve gençlere BES’e girmeyi mümkün kılan yönetmelik sayesinde, gelecekte erken yaşta sisteme giren katılımcıların emeklilik dönemlerinde birikimlerinde ciddi bir artış olacak. Erken yaşta sisteme girdikleri için emeklilik dönemlerinde sistemde kalma yılları artmış olacak olan 18 yaş altı katılımcıların, emeklilik haklarını hak etmeleri ile ciddi bir birikime ulaşması planlanıyor.
Emeklilere ödenen toplam tutar 568,2 milyon TL’yi aştı
EGM verilerine göre 2022 yılı Eylül ayı sonu itibarıyla emeklilere geri ödenen toplam tutar 568,2 milyon TL’yi aştı. Bu rakam 2014 yılında 58,6 milyon TL iken 2015 yılında 92,4 milyon TL’ye yükseldi. 2016 yılında emeklilere ödenen toplam tutar 92,1 milyon TL, 2017 yılında 115 milyon TL 2018 yılında 164,9 milyon TL ve 2019 yılında ise 132,3 milyon TL, 2021 yılında ise 353,6 milyon TL idi. Kişi başı yapılan ödeme tutarlarına bakıldığında, Eylül 2022’de %25’lik persentil 61 bin 442 TL iken, ortanca ödemenin 124 bin 637 TL civarında olduğu görülüyor. Aynı dönemde yapılan %75’lik persentilde ödeme ise 252 bin 125 TL olarak gerçekleşiyor. 2021 yılı Aralık ayı sonu itibarıyla emekliliğe hak kazanan fakat bu hakkını kullanmayan katılımcıların yürürlükteki sözleşmelerinin fon tutarı toplamı, katılımcı yaş aralıkları detayına göre incelendiğinde; 56-59 yaş arasında 81 bin 98 sözleşme adedinde 70 bin 161 TL fon tutarı ortalaması görülüyor. 60-64 yaş arası katılımcılarda 50 bin 986 sözleşmede 61 bin 109 TL fon tutarı ortalaması varken, 65-69 yaş arasında 25 bin 76 sözleşme için bu tutar 62 bin 138 TL olarak kaydediliyor.
Emeklilik hakkını kullanan katılımcıların büyük çoğunluğu 120 ay üzeri boyunca sistemde kalmış katılımcılar iken 60-120 ay süreyle sistemde kalan katılımcıların sayısı da onu takip ediyor. Emekliliği hak edip toplu para tercih eden katılımcıların sayısı Ekim 2022 tarihinde 25 bin 407 iken devlet katkısı hariç fon tutarları ise 5,8 milyar TL oldu. Emekliliği hak edip düzenli ödeme tercih eden katılımcıların sayısı ise bin 298 iken buradaki devlet katkısı hariç toplam fon tutarı 651,4 milyon TL oldu. Emeklilik hakkını kullanan katılımcıların sayısı ise 26 bin 693 iken devlet katkısı hariç toplam fon tutarı 6,4 milyar TL oldu.
