Page 38 - Medline Mag

YAŞAM

“Kendi kendini yemek” anlamına gelen otofaji insan bedeninde adeta bir
geri dönüşüme katkı sağlıyor. Otofaji olmasaydı hücrelerimiz ve dolayısıyla
organlarımız çok kısa sürede iflas edebilirdi. Peki otofaji nedir, nasıl hareke-
te geçirilir ve faydaları nelerdir?

2016 yılında Nobel Tıp Ödülü’nün Japon toksinleri, olası virüsleri, eskimiş prote-
hücre biyoloğu Yoshinori Ohsumi’ye, inleri, DNA’sı bozulmuş organcıkları yer,
“Otofaji (autophagy)” yani hücrelerin enerji olarak kullanır ve yerine tazeleri-
kendilerini arındırmaları ve yenilemeleri nin yapılmasını sağlar. İşte lizozomların
üzerine yaptığı araştırmalarına verilme- yaptığı bu olaya otofaji denir.”
si ile otofaji daha çok konuşulan ve me-
rak edilen bir konu hâline geldi. Hücrenin Yörükoğlu, otofajiyi hücrelerimiz içinde
kendi kendisini arındırmasına ve yenile- bir geri dönüşüm ve gençleşme ope-
mesine otofaji deniliyor. İnsan vücuduna rasyonuna benzeterek, otofajiyi artır-
ait bir geri dönüşüm mekanizması gibi manın yollarına dikkat çekiyor: “Sağlık-
çalışan otofaji, işlevini yitiren hücreleri lı ve genç kalabilmek için otofajiyi hep
buluyor ve bu hücrelerden ayrıştırılan canlı tutmak gerekiyor.
faydalı taraflardan enerji açığa çıkara-
rak yeni hücrelerin oluşmasını sağlıyor. Lizozomlar ve otofaji asgari düzeyde
Otofaji vücudumuzda doğal olarak ve de olsa vücutta sürekli oluyor ancak li-
hiç haberimiz olmadan oluşuyor. zozomların aktivitesini ve otofajiyi artır-
manın bazı yolları var. Bu yolların başın-
90’lı yılların başından beri otofajiyle ilgi- da da belirli bir süre kalori almamak veya
lenen Yoshinori Ohsumi, ekmek mayası aç kalmak gerekiyor. Belli bir süre yemek
kullanarak geliştirdiği yöntem sayesinde yemediğimiz zaman yani aç kaldığımız
otofajide rol oynayan genleri tespit etti. zaman kanda şeker düzeyi düşer, insü-
Buradaki mekanizmadan örnekle in- lin düzeyi düşer, daha önemlisi kandaki
sanlardaki hücrelerin de aynı tür işleyişi aminoasit düzeyleri de düşmeye başlar.
benzer şekilde kullandığını gördü. Son- İşte beynimiz ve lizozomlarımız bir süre
rasında ise bu çalışma kendisine Nobel sonra bu durumu algılar ve kendini ko-
Tıp Ödülü’nü kazandırdı. “İnsan bede- rumaya almak için otofajiyi başlatır. 16-8
ninin periyodik bakımının adı otofajidir.” tarzında bir aralıklı oruç uyguladığımız
diyen Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı zaman orucun 14. ve 15. saatinde otofaji
Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu da hücreleri- hızlanmaya başlar. Oruç sonunda kalori
mizin çöpçüleri olarak tabir ettiği lizo- alınması ile birlikte bu süreç yavaşlama-
zomların otofajideki etkisini şöyle anla- ya başlar. Oruç süresinin uzaması oto-
tıyor: “Lizozomlar hücre içinde biriken fajiyi de o oranda artırır ve güçlendirir.”

38
38